بیمه اتکایی عبارت است از بیمه ریسکی که بیمهگر واگذارنده آن را بیمه کرده است. بیمه اتکایی یعنی توزیع جهانی ریسک که ضمن افزایش ظرفیت ریسک پذیری، شرکت بیمه را قادر می سازد تا پاسخگوی خسارتهایی باشد که در طول زمان اعتبار قرارداد به وقوع میپیوندد. بيمه اتكايي شكلي از خريد بيمه توسط يك بيمه‌گر مستقيم( يا شركت واگذارنده ) از يك يا چند شركت بيمه گر ديگر(بيمه گر اتكايي) به عنوان ابزاري جهت مديريت ريسك و حفاظت در برابر خسارت‌هاي بزرگ است.
انواع بيمه اتكايي
اتکایی نسبی (proportional):
بيمه گر واگذارنده نسبتي از مسئوليت خود را بر روي يك ريسك يا تعدادي از ريسك ها به بيمه گر اتكايي واگذار مي‌كند و بيمه گر اتكايي به همين نسبت در دريافت حق بيمه و پرداخت خسارت سهيم است. به زبان ساده بر اساس سیستمی است که در آن مبلغ بیمه شده، حق بیمه و خسارت به نسبت درصدی که از قبل مشخص می شود بین بیمه گر واگذارنده و بیمه گر اتکایی تقسیم می شود.
قراردادهای غیر نسبی (non proportional):
در اين نوع بيمه گر اتكايي تنها در صورتي در پرداخت خسارت مشاركت خواهد داشت كه خسارت متحمل شده توسط بيمه گر واگذارنده در يك دوره خاص، بالاتر از مبلغ مشخصي باشد كه به عنوان ” فرانشيز” مورد توافق قرار گرفته است. مسئولیت موسسه و بیمه گران اتکایی براساس خسارت تعیین می شود و برعکس قراردادهای نسبی که تعهدات طرفین براساس سرمایه استوار است، حق بیمهای که بیمهگر اتکایی جهت انجام تعهدات خود دریافت میکند درصدی از جمع حق بیمه های پرتفوی واگذارنده در رشته خاص یا رشته فعالیت کلوپها می باشد تعیین می گردد.
سهم نگهداری:
مبلغی است که شرکت می تواند و مایل است از یک ریسک خاص و یا گروهی از ریسکهایی را که می پذیرد به حساب خود نگهداری کند که بصورت درصدی و یا مبلغی معین از یک ریسک و یا یک پرتفو می باشد.
موسسات بیمه متقابل علاوه بر تعیین سهم نگهداری خود از هر ریسک و از هر خسارت، باید حداکثر میزان سهم نگهداری در خسارتهای بزرگ و طبیعی ناشی از حوادث دریا از قبیل آلودگی نفتی، هزینه برداشتن بقایای کشتی و غیره … که در طی آن مجموعه ای از ریسکهای بیمه شده دچار خسارت می گردند را نیز تعیین کند. کلوپها با توجه به اینکه خسارتهای بزرگ دارای احتمال وقوع کم اما شدت زیاد و عواقب فاجعه بار هستند اقدام به محاسبه ذخایر خاص برای این حوادث و یا تهیه بیمه اتکایی می نمایند.
کلوپها ظرفیت نگهداری را براساس تواتر، شدت و کیفیت ریسکهای تحت پوشش خود تعیین می نمایند که در این رابطه، مدیریت کشتی، سوابق دریایی مالکان، تعداد کشتیهای تحت مالکیت، ظرفیت کشتی، سن و مسیر تردد از عوامل تعیین کننده سهم نگهداری کلوپهاست.
پوشش اتکایی مازاد خسارت:
این پوشش واگذارنده را در مقابل (خسارتهای بزرگ) که از یک حادثه ناشی می شود حمایت می کند.
مثال:
یک موسسه بیمه متقابل دارای پرتفوی بیمه مسئولیت مالکان کشتی (P&I) است که تمام آن سهم نگهداری موسسه محسوب می شود. موسسه قرارداد اتکایی مازاد خسارتبرای آلودگی نفتی برابر با 10 میلیون دلار مازاد بر 500 هزار دلار دارد.
حادثه ایی رخ می دهد و جمع خطراتی که بیش از 500 هزار دلار هست به وقوع می پیوندد. شرایط قرارداد بدین شکل است که کلیه خسارتهای زیر سهم نگهداری موسسه به عهده خود بوده و از خسارتهای مازاد برآن در هر حادثه تا سقف 9،500،000 دلار به عهده بیمه گر اتکایی مازاد خسارت است.
کل خسارت ناشی از حادثه دریا: 4 میلیون دلار
سهم نگهداری موسسه بیمه متقابل: 500 هزار دلار
سهم بیمه گران اتکایی مازاد خسارت: 3،500،000 دلار
محسن آذری اغویه
رییس بیمه گری و اتکایی