مبارزه با پولشویی

مقدمه­ ای بر مبارزه با پولشویی در شرکتهای بیمه تجاری کشور

محسن آذری آغویه

رئیس مبارزه با پولشویی موسسه بیمه متقابل کیش

چکیده :

پولشویی مصداق بارز یک جرم سازمان یافته است که مجرمان حرفه ­ای با استفاده از آن اقدام به مخفی نمودن منشاء پول و ثروت غیرقانونی خود می­نمایند، تا از این طریق بتوانند از پیامدهای قانونی منافع حاصل از جرم بگریزند. امروزه پول شويي به دليل رشد چشمگير جرايم و اعمال خلاف در سطح جهان، رشد بسياري يافته است بطوريكه به يكي ازمعضلات حاد اقتصاد جهاني تبديل شده و رشد و توسعه اقتصاد جهاني را مورد تهديد قرار داده است به همين دليل عزم جامعه بين المللي بر مبارزه با آن متمركز شده است و تدابيرمختلفي را براي نيل به اين امر بكار برده اند. در ايران نيز مدتي است كه توجه ها به سمت آن جلب شده و بدین منظور مدیریت مبارزه با پولشویی در وزارت اقتصاد تشکیل و با برنامه ریزی جهت گسترش مقابله با جرائم پولشویی ابتدا در بانکهای کشور و سپس در صنعت بیمه اقدام نمودند. در این راستا بیمه مرکزی نیز با تعیین مدیریت مبارزه با پولشویی و تهیه آیین نامه ­ها و دستورالعملهای مبارزه با پولشویی اقدام به انجام رسالت خود در راه زدودن فعالیتهای غیر قانونی از چهره صنعت بیمه نموده است. در اين مقاله نویسنده با ارائه تعاریف و سپس مثالهایی از پولشویی در صنعت بیمه بالاخص در بحث بیمه دریایی و اتکایی با استفاده از تجربیات فعالان دریا و استفاده از نظرات کارشناسی به شناسايي موضوع پرداخته است.

واژگان کلیدی: پولشویی، بیمه دریایی، بیمه اتکایی، خسارت بیمه

 

مفهوم پولشویی :

در يك تعريف كلي “پولشويي” يا “تطهير پول”، فعالیتی غیرقانونی است که در طی انجام آن، عواید و درآمدهای ناشی از اعمال خلاف قانون، مشروعیت می‌یابد. به عبارت دیگر پول‎های کثیف ناشی از اعمال خلاف به پول‎های به ‎ظاهر تمیز تبدیل می‎شوند و در بدنه اقتصاد جایگزین می‌شود.

 

ماده ۲ قانون مبارزه با پولشویی کشور

:جرم پولشویی عبارتست از

الف- تحصیل، تملک، نگهداری یا استفاده از عواید حاصل از فعالیت‌های غیرقانونی با علم به این که به طور مستقیم یا غیرمستقیم در نتیجه ارتکاب جرم به دست آمده باشد.

ب- تبدیل، مبادله یا انتقال عوایدی به منظور پنهان‌کردن منشأ غیرقانونی آن با علم به این که به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم ناشی از ارتکاب جرم بوده یا کمک به مرتکب به نحوی که وی مشمول آثار و تبعات قانونی ارتکابان جرم نگردد.

ج- اخفاء یا پنهان یا کتمان‌کردن ماهیت واقعی، منشأ، منبع، محل، نقل و انتقال، جابه‌جایی یا مالکیت عوایدی که به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم در نتیجه جرم تحصیل‌شده باشد.

 

:دستورالعمل های مبارزه با پولشویی

۱) دستورالعمل شناسايي متقاضيان خدمات بيمه‌اي

۲) دستورالعمل نحوه شناسايي عمليات بيمه اي مشكوك و مراقبت از اشخاص مظنون در مؤسسات بيمه

۳) دستورالعمل مبارزه باپولشويي در عمليات بیمه‌ای اتكايي خارجي و معاملات برونمرزي

۴) دستورالعمل مبارزه با پولشويي درحوزة ارائه خدمات بیمه الکترونیکی

۵) دستورالعمل ساختار و وظايف واحد مبارزه با پولشويي در صنعت بيمه

 

مثال پولشویی در بیمه دریایی :

فرد پولشو، به قصد پولشویی تقاضای خرید بیمه نامه بدنه کشتی برای کشتی خود می­نماید و حق بیمه بسیار بالایی نیز می پردازد. سپس در طول مدت بیمه نامه با طرح ادعای خسارت موضوع را به اطلاع شرکت بیمه و یا نماینده بیمه گر می­رساند. نکته مهم در رابطه با اعلام خسارت این است که پولشو با هوشیاری زیاد مراقب هست تا مبلغ خسارت مورد ادعا از میزان حق بیمه پرداختی او کمتر باشد تا بیمه گر بخاطر احساس رضایت از ضریب خسارت خود و سودی که عایدش می شود حساسیت کمتری نسبت به ادعای خسارت و در نهایت هنگام پرداخت آن به خرج دهد. لذا بیمه گر با صدور چک خسارت بنفع بیمه گزار (همان فرد پولشو) نسبت به پرداخت خسارت اقدام می­نماید. همانگونه که دیدیم، فرد پولشو براحتی موفق به بازیافت پول با منشاء غیرقانونی دست زده است. در اصل پولی که در وجه پولشو واریز می شود کاملا قانونی و توسط یک شرکت بیمه معتبر و خوشنام صورت گرفته است که جای هیچگونه شک و شبه و سوال نمی گذارد و حتی عامل بانک نیز به آن شک نمی کند. چرا یک شرکت معتبر بیمه اقدام به صدور چک و یا دستور واریز پول را صادر کرده است. بدین ترتیب پولشو از صنعت بیمه و طی فرآیند انجام بیمه دریایی (بدنه کشتی) اقدام به تبدیل پول با منشاء مشکوک به پولی سالم می نماید.

در مثالی دیگر و بمنظور ایجاد درآمد نامشروع مثلا فرد پولشو با روشهای مختلف کشتی­ای را با پول از منشاء ناسالم خریداری میکند و در مرحله بعد آنرا با پرداخت حق بیمه بالا و جلب رضایت بیمه گر بیمه نموده و سپس طی یک پروسه برنامه ریزی شده اقدام به مغروق نمودن کشتی و طلب پوشش خسارت کلی مینماید. در این حالت پول پرداخت شده به کشتی بصورت بازیافت از طریق چک و یا حواله خسارت و از طرف یک شرکت بیمه معتبر بصورت پول بظاهر سالم وارد چرخه اقتصاد و جریانهای مالی کشور می­گردد. (گزارش ارزیابی خسارت)

پولشویی در شرکت های بیمه اتکایی :

بیمه ­گری در کشور (الف) تقاضای خرید بیمه اتکایی از یک شرکت بسیار خوشنام در کشور (ب) برای تحت پوشش قراردادن مدیران و کارشناسان ارشد خود در یک شرکت سرمایه گذاری می نماید. بیمه ­گر (الف) برای پوشش مذکور حاضر به پرداخت حق بیمه اتکایی بالایی می شود. این موضوع باعث مشکوک شدن بیمه­ گر اتکایی گشته و موضوع را به سازمان­های حقوقی ذیربط اطلاع می­دهد. با تحقیق و تفحصی که صورت می­گیرد، مشخص می شود که شرکت سرمایه گذاری مذکور توسط گروهی خلافکار و دارای سابقه قاچاق مواد مخدر کنترل می گردد. همچنین معلوم می شود شرکت بیمه دارای ارتباط مالکیتی (بعنوان ذینفع) شرکت سرمایه گذاری است. این تصور وجود دارد، که پول قاچاق مواد بوسیله پرداخت بابت حق بیمه اتکایی و سپس بازیافت آن با اعلام خسارت اتکایی صورت خواهد گرفت و بدین ترتیب پول با منشاء غیرقانونی تبدیل به پول سالم می شود. اما هدف اصلی خرید چنین بیمه اتکایی در اصل ایجاد پوشش و ظاهر کاملا قانونی با خرید بیمه اتکایی از یک شرکت معتبر است. با قبول پرداخت حق بیمه زیاد، شرکت بیمه­ گر متخلف قصد فریب بیمه گر اتکایی جهت برنامه ریزی همکاری دراز مدت و متعاقب آن تحت پوشش قرار دادن فعالیت نامشروع و غیرقانونی خود از طریق فرآیند بیمه و شرکتهای بیمه اتکایی نماید. مورد مهم در ارتباط با شرکتهای سهامی بیمه حضور پولشویان در صف سهامداران شرکتهای مزبور میباشد یعنی محلی امن برای سرمایه گذاری که مسلما در این رابطه نیز موسسان شرکتهای بیمه با دقت نظر و بررسیهای لازم جلوی اقدامات این چنینی را می­گیرند.

مشارکت در ادعای خسارت :

در روشی مشابه، پولشو ممکن است با گروههای از مردم، مانند صاحبان مشاغل، بصورت قانونی ترتیب یک معامله و یا توافق جهت دریافت خسارت از شرکتهای بیمه اقدام نماید. فرد پولشو قول پرداخت پول نقد، یا چک مسافرتی و یا حواله جات دیگر در قبال ارائه ادعای خسارت از طرف آن صاحب کسب و کار معتبر به شرکت بیمه در قبال دریافت درصدی از خسارت قابل دریافت از شرکت بیمه نماید. همچنین ممکن است در قبال یک خسارت واقعی نیز با ارائه پیشنهاد ارائه پول نقد به بیمه گزار آسیب دیده و ارائه درصدی بیشتر از ارزش واقعی خسارت قابل دریافت از شرکت بیمه خواستار دریافت چک خسارت بنام فرد پولشو گردد که در اینصورت همانگونه که مشخص است با دادن پول با منشاء نامشخص و غیرقانونی نسبت به دریافت چک خسارت از یک شرکت بیمه معتبر دست می زند و بدین ترتیب اقدام به پولشویی و قانونی ساختن پول می نماید.

ادعای خسارت P&I :

در بحث بیمه هایP&I  و مسئولیت مالکان کشتی، فرد پولشو با پولهای اخذ شده غیر قانونی اقدام به تشکیل مزارع دریایی (مانند مزارع پروش ماهی، میگو و …) مینماید و آنرا در مسیر کشتیهای تجاری قرار میدهد. پس از عبور کشتی از روی مزارع دریایی خسارتهای کلانی را ادعا میکند که میبایست عمدتا توسط کلوپهای P&I کشتی ها پرداخت شود. لذا مالک مزرعه دریایی در قبال آسیب وارده از طرف کشتی ادعای خسارت از مالک و به تبع آن از بیمه ­گر می­نماید و بدین ترتیب پولهای با منشاء ناسالم را تبدیل به پول قابل استفاده در اقتصاد می­نماید.

البته ذکر این نکته بسیار مهم است که این عمل می­تواند بمنظور اقدامی برای سودجویی از صنعت بیمه نیز مورد استفاده قرار گیرد. از این قبیل موارد اکثر مواقع در کشور چین جهت سوء استفاده از شرکتهای بیمه اتفاق میافتد.(گزارش ارزیاب خسارت)